15 saat ek ders ücreti ne kadar

İnternette yer alan yüzlerce sayfada ek ders ücreti yıllar itibariyle yer alıyor; ancak bu rakamların hemen hepsi birbirinin tekrarı olmaktan öte gidemiyor. Gelin, balık tutmayı birlikte öğrenelim ve ek ders konusunu her yönüyle ele alalım: Ek ders ücreti ne kadar? Ek ders nasıl hesaplanır? Hangi durumlara ek ders hak edilir?

Öğretmenler için ek ders mevzuatı

Madem bu yazının amacı hem ek ders ücretleri hakkında bilgi vermek hem de bunun yasal dayanaklarını ortaya koyarak konuyu tamamen anlamanızı sağlamak; o halde ilk olarak ek ders mevzuatını sıralı olarak paylaşmak isterim.

Siz de ek ders ile ilgili bir konuyu merak ederseniz, başvuru kaynaklarınız bu mevzuat metinleri olmalıdır:

• 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 89’uncu ve 176’ncı maddeleri
• 439 sayılı Milli Eğitim Bakanlığına Bağlı Yüksek ve Orta Dereceli Okullar Öğretmenleri ile İlkokul Öğretmenlerinin Haftalık Ders Saatleri ile Ek Ders Ücretleri Hakkında Kanun
• Milli Eğitim Bakanlığı Yönetici ve Öğretmenlerinin Ders ve Ek Ders Saatlerine İlişkin 16/12/2006 tarih ve 2006/11350 sayılı Cumhurbaşkanlığı Karar (Önceden Bakanlar Kurulu kararıydı)
• MEB Personel Genel Müdürlüğü’nün 27/02/2007 tarih ve 2007/19 sayılı genelgesi

Ek ders ücretini incelemeden önce ek ders kavramını doğru anlamak gerekir. Milli Eğitim Bakanlığı Yönetici ve Öğretmenlerinin Ders ve Ek Ders Saatlerine İlişkin Kararda ek ders görevi “Aylık karşılığı ders görevi dışında ek ders ücreti karşılığında okutulan dersler” olarak tanımlanmıştır.

Bu tanımdan yola çıkarsak “EK DERS” tanımı şöyle yapılabilir: Öğretmenlerin aylık karşılığı ders görevleri haricinde ve bunun üzerinde okuttukları derstir.

Ek ders MEB’e bağlı hangi kurumlarda geçerlidir?

Yine yukarıdaki karara göre ek ders Milli Eğitim Bakanlığının merkez ve taşra teşkilatı ile Bakanlığa bağlı her derece ve türdeki örgün ve yaygın eğitim kurumlarını, hizmet içi eğitimleri, kurs ve seminerleri kapsar.

Aylık karşılığı ders görevleri kaç saattir?

O halde MEB’e bağlı bu kurumlarda çalışan görevlilerin ek ders ücreti hak etmesi için öncelikle aylık karşılığı ders görevlerini tamamlamaları gerekir. Aylık karşılığı ders görev süreleri ise unvanlara göre değişmektedir.

• Eğitim kurumu müdür ve müdür başyardımcıları haftada EN AZ 2 saat (6 saate kadar girebilirler)
• Eğitim kurumu müdür yardımcıları haftada 6 saat
• Okul öncesi öğretmenleri haftada 18 saat
• Sınıf öğretmenleri haftada 18 saat
• Genel bilgi ve meslek dersleri öğretmenler (Fizik, matematik, Türkçe ya da din kültürü gibi) haftada 15 saat
• Atölye ve laboratuvar öğretmenleri haftada 20 saat

Eğer kurum müdürü, müdür başyardımcısı ya da müdür yardımcısı kurumlarının özelliği nedeniyle ya da yeterli ders sayısı olmadığı için bu süreleri dolduramazsa, bunlar haricen başka kurumlarda görevlendirilmez ve sürelerini doldurmuş kabul edilir.

Haftada kaç saat ek derse girilebilir?

Tekrar hatırlatmak gerekir ki; ek ders verilebilmesi için öncelikle ilgili kişinin aylık karşılığı ders görevini tamamlaması gerekir.

Buna göre; aylık karşılığı ders görevini tamamladıktan sonra, ilgili kişilere verilebilecek AZAMİ ek ders sayısı şu kadardır:

• Müdür, müdür başyardımcısı ve müdür yardımcısı için haftada 6 saat
• Genel bilgi ve meslek dersi öğretmeni için haftada 15 saat (Bunun 6 saati zorunludur.)
• Atölye ve laboratuvar öğretmeni için haftada 24 saat (20 saati zorunludur.)
• Okul öncesi öğretmeni için haftada 24 saat (Okul öncesi öğretmenin anaokulunda ya da kız teknik öğretim okul ve kurumları bünyesinde görev yapıyor olması ve bir sınıfta bir öğretmenle tam gün eğitim yapılması şartıyla)
• Sınıf öğretmenleri ve okuma yazma kurs öğretmenleri için haftada 12 saat

Yukarıda belirtilen öğretmenlere alanında ek ders verilemezse ya da kısmen verilebilirse, ihtiyaç varsa ve öğretmen de isterse alan dışı ek ders verilebilir.

Şube rehber öğretmeni ek ders ücreti

Öğretmenin fiilen girdiği ek ders görevi dışında, bazı özel durumlar da otomatik olarak ek ders sayılır. Buna göre, öğretmenler aşağıda sayılan görevleri için HAFTADA 2 saate kadar ek ders görevi yapmış sayılır:

• Sosyal etkinlik faaliyetlerinde danışman öğretmenlik görevi
• Sınıf veya şube sorumluluğu verilen sınıf/şube rehber öğretmenliği görevi

Ancak bu haktan okul öncesi ve sınıf öğretmenleri ile bölüm, atölye ve laboratuvar şefliği görevi verilen öğretmenler yararlanamaz. (6. Dönem toplu sözleşmesinin üçüncü kısım ikinci bölümünün 27’inci maddesi ile bu istisna kaldırılmıştır. Artık yukarıda sayılan öğretmenler de bu haktan yararlanabilir.

Bir kimseye hem şube rehber öğretmenliği görevi hem de danışmanlık görevi verilse, bu kimse bu görevlerin yalnızca birisi için yukarıdaki haktan yararlanır.

Ek ders sayılan haller

Belirli hallerde kişi aslında ek derse girmemekte ve fakat mevzuat gereğince, ek ders yapmış gibi kabul edilmektedir. Bu haller bazı durumlarda müdürler ve yardımcıları için bazı hallerde ise öğretmenler için geçerli olur. Bu özel hallerin, geneli ilgilendiren kısımlarını aşağıda sıraladım.

Okul müdürlerinin ek ders süreleri

Aşağıda sayılanların yönetim görevleri, karşılarında belirtilen süreler kadar olmak ve fiilen yapmak koşuluyla ek ders kabul edilir:

• Tam gün tam yıl eğitim yapılan okul müdürleri ve müdür başyardımcılarının haftada 30 saati
• Yatılı ve pansiyonlu okulların müdür ve müdür başyardımcılarının haftada 30 saati
• Anadolu liseleri, fen liseleri, sosyal bilimler liseleri, spor liseleri, kız ve erkek teknik öğretim, ticaret ve turizm okul ve kurumları, özel eğitim okul ve kurumları ile okul öncesi eğitim kurumları müdür ve müdür başyardımcılarının haftada 25 saati
• Yukarıdakiler haricindeki örgün ve yaygın eğitim kurumları ile azınlık okullarının müdür ve müdür başyardımcılarının haftada 25 saati

Yukarıda sayılanlardan “ikili öğretim yapan örgün eğitim kurumlarında” görev yapanlara haftalık 2 saat artırımlı ödeme yapılır.

Okul müdür yardımcılarının ek ders süreleri

Aşağıda sayılanların da yönetim görevleri, karşılarında belirtilen süreler kadar olmak ve fiilen yapmak koşuluyla ek ders kabul edilir:

• Yatılı ve pansiyonlu okulların pansiyondan sorumlu müdür yardımcısının haftada 28 saati ve bu okulların diğer müdür yardımcılarının ise haftada 22 saati
• Anadolu liseleri, fen liseleri, sosyal bilimler liseleri, spor liseleri, kız ve erkek teknik öğretim, ticaret ve turizm okul ve kurumları, özel eğitim okul ve kurumları ile okul öncesi eğitim kurumları müdür yardımcılarının haftada 20 saati
• Yukarıdakiler haricindeki diğer örgün ve yaygın eğitim kurumları ile azınlık okulları müdür yardımcılarının haftada 19 saati

Müdür yetkili öğretmenin ek ders süresi

Müdür yetkili öğretmenlerin yarıyıl ve yaz tatillerinde haftada 12 saati, ders yılı içerisinde ise haftada 3 saati, fiilen görev yapmaları şartıyla ek ders karşılığı yönetim görevi kabul edilir.

Rehber öğretmenlerin ek ders süresi

Her derece ve türdeki örgün ve yaygın eğitim kurumları rehber öğretmenlerinin ders yılı süresince haftada 18 saati, fiilen çalışmaları şartıyla, ek ders kabul edilir ve karşılığında ek ders ücreti ödenir.

RAM’larda görevli öğretmenlerin ek ders süreleri

Rehberlik ve araştırma merkezleri ile özel eğitim okul ve kurumlarında gezerek özel eğitim görevi ve grup gözetimi ve eğitimi görevi verilen engelliler sınıf öğretmenlerinin ders yılı süresince haftada 18 saati, fiilen çalışmaları şartıyla, ek ders kabul edilir ve karşılığında ek ders ücreti ödenir.

Her 10 saate 1 saat ek ders

Öğretmenler tarafından “her 10 saate 1 saat ek ders” olarak bilinen bu ekstra ödemenin kaynağı da Milli Eğitim Bakanlığı Yönetici ve Öğretmenlerinin Ders ve Ek Ders Saatlerine İlişkin Karar’ın 11’inci maddesidir.

Buna göre; hemen yukarıda saydığım “ders niteliğinde yönetim görevi” yapanlar HARİÇ olmak üzere öğretmenlere ister aylık karşılığı olsun ve isterse ücret karşılığı olsun “fiilen okuttukları” her 10 saat karşılığında 1 saat daha ek ders ücreti ödenir.

İşte bu ek derse “hazırlık ve planlama görevi karşılığı ek ders ücreti” denir. Ders niteliğinde yönetim görevi yaptığı için bu ek ders ücretinden faydalanamayacak olanlar (bu kapsama girdiği halde müdür yetkili öğretmenler faydalanır) aşağıdadır:

• Müdürler, müdür başyardımcıları, müdür yardımcıları
• Rehber öğretmenler
• RAM’lardaki gezerek özel eğitim görevi ve grup gözetimi ve eğitimi görevi verilen engelliler sınıf öğretmenleri

Bu şekilde alınacak ek ders ücreti haftada 3 saati aşamaz. Yani bir öğretmen örneği haftada 40 saat derse girse; bunun 30 saati karşılığında 3 saat “hazırlık ve planlama görevi karşılığı ek ders ücreti” alacaktır.

Nöbet karşılığı ek ders ücreti

Öğretmenlere ve müdür yardımcılarına ayrıca tuttukları nöbet karşılığında da ek ders ücreti ödenir. “Kamu Görevlilerinin Geneline ve Hizmet Kollarına Yönelik Mali ve Sosyal Haklara İlişkin” Altıncı dönem toplu sözleşmesinin üçüncü kısım ikinci bölümünün 19’uncu maddesine göre; nöbet görevi verilen bu görevi fiilen yerine getiren öğretmenlere ve müdür yardımcılarına haftada 3 saati geçmemek üzere nöbet ücreti ödenir.

 Burada öğretmenin ya da müdür yardımcısının toplam kaç saat nöbet tuttuğunun bir önemi olmaz ve öğretmen haftada ister bir gün ve isterse beş gün nöbetçi olsun, alacağı nöbet ücreti haftalık sabit 3 ek ders ücreti kadar olacaktır.

Sınav görevi karşılığı ek ders

Öğretmenlerin okulda yapılan sınavlarda görev alması durumunda ek ders almaları gerekir. Bu kapsamda; bekleme, sorumluluk, dışarıdan bitirme, final vb. okulda yapılan sınavlarda görev yapan öğretmene sınav komisyonu üyeliği ve sınav gözcülüğü için 5 saat ek ders ücreti ödenir.

Normal şartlar altında, ilgili mevzuata göre, bir kimseye 12’den fazla sınav komisyon üyeliği ve 15’ten fazla sınav gözcülüğü görevleri için ücret ödenmesi gerekmez; fakat toplu sözleşme gereği bu hüküm uygulanmamaktadır.

Bunun anlamı; öğretmen yıl boyunca kaç adet sınav görevi alırsa alsın, tamamının ek ders ücretini alması gerektiğidir.

Ayrıca okulun yaptığı sınavlar haricinde; Bakanlığa ve diğer bakanlık ve kurumlara bağlı okullara alınacak öğrenciler ile açık öğretim kapsamında merkezi sistemle yapılan sınavlarda il sınav yürütme kurulu başkan ve üyeleri ile bina, salon sorumlusu ve gözcü olarak görevlendirilen yönetici ve öğretmenlere her sınav oturumu için 5 saat ek ders ücreti ödenir.

Hemen yukarıdaki hüküm de toplu sözleşme ile değiştirilmiş olup artık bu tür merkezi sınavlarda görev alan öğretmenlere ek ders yerine “Sınav Ücretlerine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Cumhurbaşkanı Kararı” gereğince sınav ücreti ödenmektedir.

Bu iki durumun hangisinin öğretmenin lehine olduğunu ortaya koymak üzere basit bir örnek yapabiliriz. Örneğimizde öğretmen, LGS sınavında gözetmen olsa ve ek ders sistemine göre ücret alsa 5 ek ders ücreti karşılığı olan 196,70 TL alması gerekirken; sınav ücreti olarak ise 1.600 göstergenin karşılığı olan 449,65 TL alacaktır.

Belleticilik ek ders ücreti

Yatılı ve pansiyonlu okullarda belletici olarak görevlendirilen öğretmenlere her belleticilik görevi için 4 saat ek ders ücreti ödenir. Eğer öğretmen bu görev kapsamında 24 saat nöbet tutmuşsa, ilave 2 saat ek ders ücreti ödenir.

Sınıf öğretmenlerinin girmediği derslerde ek ders ücreti

Sınıf öğretmeninin bazı derslerine resim, müzik, beden eğitimi, din kültürü ve ahlak bilgisi öğretmenleri ile alan öğretmenleri girebilir. İşte bu durumda eğer sınıf öğretmeni okulda bulunuyorsa ve bu saatlerde okul müdürünün vereceği eğitim ve öğretimle ilgili işleri yapıyorsa, verilen bu görevler ek ders görevinden sayılır.

Bir soru bir cevap:

Ek derse girilmezse ne olur?

Bir öğretmenin ders programında ek ders kapsamında görevler yer alıyorsa, öğretmenin bu ek derslere girmemek bir tercih hakkı yoktur. Zorunlu ek ders görevi verilenlerden, kabul edilebilir bir özrü olmaksızın bu görevini yerine getirmeyenler asli görevlerini yapmamış sayılır.

Ek ders ücreti ne kadar?

Buraya kadar ek ders ile ilgili teme kuralları ve tanımlamaları gördüğümüze göre, artık ek ders ücretinin nasıl hesaplandığını öğrenebiliriz.

Milli Eğitim Bakanlığı Yönetici ve Öğretmenlerinin Ders ve Ek Ders Saatlerine İlişkin Karar’ın 30’uncu maddesine göre; ek ders ücreti 657 sayılı Kanunun 176’ncı maddesi uyarınca ödenir.

176’ncı maddede ise ek ders ücretleri doğrudan tutar olarak değil, gösterge rakamı üzerinden belirlenmiştir. Böylece her zam döneminde, yeni memur aylık katsayısı bulunarak güncel hesaplama yapılabilir.

Aşağıdaki tabloda, çeşitli durumlara göre ek ders saat ücretlerinin 2022 itibariyle ne kadar olduğunu görebilirsiniz:

Yüksek lisans ve doktora yapan öğretmen için ek ders ücretleri

Yüksek lisans yapan öğretmenler ile doktoralı öğretmenler için ek ders ücretlerini aşağıdaki tablolarda bilahare bulabilirsiniz. (Yüksek lisans ve doktora yapan öğretmenler, 6. dönem toplu sözleşmenin üçüncü kısmının ikinci bölümünün sekizinci maddesi gereğince ek ders ücretini %7 ve %20 zamlı almaktadır)

* Yukarıda yer alan ücret, öğretmenin %15’lik vergi dilimine tabi olduğu dönemi ifade ediyor olup yıl içinde gelir arttıkça vergi dilimi değişecek ve öğretmen %20’lik vergi dilimine de girecektir. Bu durumda oluşacak yeni ek ders saat ücreti de tabloda yer almaktadır.

Ek ders vergi dilimi kesintisi

Yukarıdaki tabloda her tür ek ders için tam 4 adet ücret bilgisi olduğunu fark etmiş olmalısınız. Bunlar sırayla şunlardan ibarettir:

• Brüt ek ders ücreti
• %15 vergi kesilmiş ek ders ücreti
• %20 vergi kesilmiş ek ders ücreti
• %27 vergi kesilmiş ek ders ücreti

Ancak uygulamada aslında bunlardan yalnızca BRÜT ücretin ek ders bordrolarına girdiğini görüyoruz. Bunun nedeni; ay içinde önce ek ders bordrosunun yapılması ve sonra maaşın yapılmasıdır. Böyle olunca ek dersten kolay kolay (asgari ücretten çok ek ders alınmadıkça – 6.471,00 TL) vergi kesilmez ve vergi ek dersten değil, ayın 15’indeki maaştan kesilir.

Bunu bir örnekle açıklayalım. Bildiğiniz üzere, ücretlerde gelir vergisi istisnası uygulanıyor ve asgari ücrete kadar ücretlerden gelir ve damga vergisi kesilmiyor. Çalışanın ancak ay içinde aldığı ücretin asgari ücret üzerine çıkması halinde, bunu aşan kısımdan gelir ve damga vergisi alınmaktadır.

Öğretmenlerin de ay içinde önce ek ders bordrosu yapılır ve bu bordrodaki rakam asgari ücreti aşmadıkça, haliyle vergi kesintisine tabi olmaz. Peki, ne olur?

Örneğin öğretmenin hak ettiği ek ders ücreti brüt 5.000 lira olsa; bu öğretmen hiç kesinti olmaksızın tam 5.000 lira alırken, aynı öğretmenin ayın 15’indeki maaşının hesabında, gelir vergisine tabi ücretinin 1.471,00 liradan sonrası (asgari ücrete kadar) gelir ve damga vergisine tabi olacaktır.

Dolayısıyla lisans mezunu bir öğretmenin ay içindeki ek dersi toplam 80 saat olsa; bu öğretmenin sonraki ay başında alacağı rakam tam olarak 80*46,70=3.736,00 TL olacaktır.

Sözleşmeli öğretmen ek ders ücreti

Yukarıda kadrolu öğretmenler için ek ders ücreti tablosu mevcut olsa da sözleşmeli öğretmenler için ayrı bir tablo yapmak gerekiyor. Bunun nedeni; kadrolu öğretmenlerin ek ders ücretinin yalnızca vergi kesintisine tabi olması ve fakat sözleşmeli öğretmenlerin ek ders ücretinin hem vergi hem de SGK kesintisine tabi olmasıdır.

Örneğin ek ders ücreti 2022 yılı için brüt 46,70 TL olup bundan öncelikle %14 sigorta kişi payı kesilir ve rakam 40,16’ya düşer. Sonra bundan da %15 gelir vergisi ile binde 759 damga vergisi kesilince net ücret 33.79 TL olur.

Aşağıdaki tabloda yalnızca lisans mezunu sözleşmeli öğretmen için ek ders ücretini bulabilirsiniz. Yüksek lisans ve doktora yapmış öğretmenler için ek ders ücretini, aşağıdaki rakamları sırasıyla %7 ve %20 artırarak bulabilirsiniz.

Bu tabloyla ilgili son olarak vergi konusunda bir bilgi vermem gerekir. Az yukarıda izah ettiğim üzere; öğretmenlerin ek ders ödemeleri ay içinde maaştan daha önce yapıldığı için, asgari ücret tutarına ulaşmadığı müddetçe gelir ve damga vergisine tabi olmamaktadır.

Haliyle sözleşmeli öğretmen de tam bu nedenle, ek ders bordrosunda yukarıdaki rakamların hiçbirini görmeyebilir ve karşısına çıkan rakam tam olarak saatlik 40,16 TL olabilir. Bu rakam, sözleşmeli öğretmenin saatlik brüt ek ders ücretinden YALNIZCA sigorta primi kesilmiş halidir.

Öğretmen rapor aldığında ek ders kesintisi olur mu?

Mevzuatımızda sağlık raporu alan öğretmenin “şu kadar saatlik ek dersi kesilir” şeklinde bir hüküm yoktur; fakat işin doğası gereği, öğretmen rapor aldığında ek dersinde kesinti olacaktır.

Bunun nedeni, öğretmenin ek dersinin, maaş karşılığı ders saatinden sonrası için hesaplanıyor olmasıdır. Hemen bir örnekle somutlaştıralım:

Örneğimizde bir fizik öğretmeni haftada 30 saat derse giriyor olsun. 15 saat aylık karşılığı ders saati olan bu öğretmen, haliyle 15 saat ek ders hak etmektedir. Aynı öğretmen 8 saat dersinin olduğu bir günde sağlık raporu alsa, haliyle o hafta için 15 saat aylık karşılığı dersinin üzerine yalnızca 7 saat derse girmiş olur.

Böylece bu öğretmenin o hafta için 7 saat ek dersinden, 1 saat planlama ek dersinden ve varsa o gün için 3 saat nöbet ek dersinden kesilir. Gördüğünüz üzere; raporlu olan öğretmenin ek dersinin kesilmesinin sebebi, ek ders hesabının haftalık yapılıyor olması ve sağlık raporunun “Milli Eğitim Bakanlığı Yönetici ve Öğretmenlerinin Ders ve Ek Ders Saatlerine İlişkin Karar”ın 16’ncı maddesinde yer alan Ders görevinin yapılmış sayılacağı hallerden sayılmamış olmasıdır.

Öğretmen sağlık raporu aldığında maaşında ne kadar kesinti olabileceğini de şu yazımda açıklamıştım: Devlet memuru rapor aldığında maaşı kesilir mi?

Ek ders ücreti hesaplama örnekleri

Konunun tam anlaşılması için çeşitli branşlara özel somut örnekler yapalım:

Sınıf öğretmeni ek ders ücreti hesaplama örneği

Sınıf öğretmeninin aylık karşılığı haftalık ders saati 18 saattir. Bu sınıf öğretmeninin haftada 30 saat derse girdiğini ve bir gün nöbet tuttuğunu varsayalım.

O halde sınıf öğretmeninin haftalık ek dersi 12 saat olacak, planlamadan 3 saat, nöbetten 3 saat daha gelecektir. Bu sınıf öğretmeni haftada 18 saat ek ders ücreti alacaktır.

Kimya öğretmeni ek ders ücreti hesaplama örneği

Kimya öğretmeninin aylık karşılığı haftalık ders saati 15 saattir. Haftada 30 saat derse giren bu kimya öğretmeni haliyle 15 saat ek ders, 3 saat planlama ek dersi, 3 saat nöbet ek dersi ve 2 saat de şube rehber öğretmenliği ek dersi olmak üzere haftalık toplam 23 saat ek ders ücreti alacaktır.

SONUÇ

Ek ders konusunu her yönüyle incelediğim yazım burada sona erdi. Gördüğünüz üzere ek ders ücreti hem ek dersi yapan kişinin eğitim durumuna hem de görevine ve branşına göre değişmektedir. İlgili tabloları yukarıda bulabilirsiniz.

Ücretli öğretmenin ek ders ücreti konusunu tüm ayrıntılarıyla izah ettiğim yazıma ise şuradan ulaşabilirsiniz: Ücretli öğretmen görevlendirmesi, ders saati ve ek ders ücreti

Bunun haricinde, sormak istediklerinizi hemen aşağıdaki yorum kısmından bana iletebilirsiniz.

1 saat ek ders ücreti ne kadar?

Ek ders Nasıl Hesaplanır 2022?

20 saat derse giren kaç saat ek ders alır?

Kaç saat ek ders ücreti ödenir?