Kuranı kerim ne zaman kitap haline getirildi kısaca

Kur’an-ı Kerim’in ne zaman ve nasıl kitap hâline getirildi bu konuda sizlere kısa bilgiler vereceğiz.

Hz. Peygamber’in vefatından sonra ilahi rehber Kuran metninin, ümmetin icmaından geçmek suretiyle, tek kelimesinden şüphe edilmeyecek tarzda; kıyamete kadar hiç kimsenin itiraz edemeyeceği tarzda toplanması gerekmişti. Zeydİbn Sabit diyor ki: “Yemame Savaşında ashabın öldürülmesini müteakib, Hz. Ebu Bekir beni çağırttı. Yanına vardım. Hz. Ömer de orada idi. Ebu Bekir bana dedi ki: Ömer bana gelip dedi ki: “ Yemame ‘de Kuran hafızları çok zayiat verdi.

Hz. Muhammed (s.a.v) ilk vahiyleri aldığı günden sonra Müslüman olan bazı kişilere Kur'an-ı Kerim'i ezberletmeye ve ayetleri ezberlediklerinden emin olmaya çalışıyordu. Bu sayede Kur'an-ı Kerim yalnızca bir kişinin değil pek çok kişinin hafızasında ezberlenmiş hali ile bulunacaktı. Ayrıca sık sık Kur'an-ı Kerim okumaları da yapılmaktaydı.

Kur'an-ı Kerim Ne Zaman Kitap Haline Geldi

Kur'an'ın kitap haline getirilmesi ve toplanması işlemine Mushaf haline getirilmesi de denilmektedir. İslamiyet dini peygamberi olan Hz. Muhammed 40 yaşına yaklaşırken yaklaşık 5 yıllık bir süreçte farklı rüyalar görmeye ve nereden geldiğini anlamadığı bazı sesler duymaya başlamıştır. Hayatında benzerini yaşadığı bu rüyalarla ve sesler ile dolu dönem yaklaşık beş yıl sürmüştür.

Bu dönemde sık sık Hira mağarasına giden Hz. Muhammed bu rüyaları ve sesleri anlamlandırmaya çalışıyor ve bir yandan da ibadet ediyordu. Dört beş yıllık bu sürecin sonunda yine bir gün Hira Mağarası'nda ibadet eden Hz. Muhammed'in yanına vahiy meleği olan Cebrail gelmiş ve ona "Oku" anlamına gelen ilk ayeti söylemiştir. Kadir gecesinde inen ilk ayetlerden sonra Kur'an yıllar içinde tamamlanmıştır.

Kur'an'ın toplanması yani mushaf işlemi Kur'an tarihinde yoplam 3 kere yapılmıştır ve ilk kez Hz. Muhammed'in önderliğinde gerçekleşmiştir. Hz. Muhammed'in vefatını izleyen yılların sonunda Yemame Savaşı'nda bazı hafızların da şehid olmasının sonucunda kitaplaştırılmıştır.

Kur'an-ı Kerim Hangi Halife Döneminde Kitap Haline Getirildi

Hz. Muhammed ile yapılan son Kur'an-ı Kerim okumasında pek çok sahabe Kur'an'ı son haliyle ezberlemiştir. Ancak Yemame Savaşı'nda bazı hafızların da şehit olması nedeni ile endişelenen Hz. Ömer, Hz. Ebubekir'e giderek Kur'an'ın toplanması ve kitaplaştırılması konusunda onu ikna etmiştir.

İlk mushaf ne zaman ve kim tarafından hazırlanmıştır?

Cevap:

Kur’ân-ı Kerim, Hz. Peygamber’in (asm) vefatından biraz önce tamam olmuştu. Peygamber (asm), nazil olan ayetlerin nerelere konacağını dahi söylemişti. Ancak vefatından sonra, dağınık halde bulunan vahiy malzemesinin toplanması gerekiyordu. Bu lüzumu Kurân’ın bizzat kendisi beyan ediyor, Peygamber (asm) de bazı işarlarda bulunuyordu.
Bu işarlardan istifade eden bazı sahabeler, Kurân’ı cem etmişlerse de, bu cem edişleri şahsi olduğundan usül ve terkipleri başka başka olmuştur. Bu bakımdan bu mushaflar, onları cem eden şahıslara isnad edilmiştir. İbn-i Mesud (ra), Ubeyy Bin Kab (ra) gibi…
Oysa Kur’ân metninin, ümmetin icmaından geçmek suretiyle, tek kelimesinden şüphe edilmeyecek, kıyamete kadar hiç kimsenin itiraz edemeyeceği bir tarzda toplanması gerekiyordu.

Kur’ân-ı Kerim’in mushaf haline getirilişi, Hz. Ebu Bekir (ra) zamanında Hz. Zeyd (ra) tarafından gerçekleştirilmiştir

Hz. Zeyd (ra) anlatıyor:
Hz. Ebubekir (ra) Yemame muharebesinden sonra beni çağırttı. Ömer (ra) de onun yanında bulunuyordu.
Ebu Bekir (ra) ve Ömer (ra) bana gelerek;
“Yemame gününde Kurân’ı hıfz edenlerin çok sayıda şehit düştüğünü, hafızların diğer yerlerde de şehit düşmeleriyle, Kurân’ın zayi olmasından endişe ediyorum.” diyerek, Kurân’ı cem’ etmekliğimi tavsiye etti.
“Sen ise genç, akıllı bir kişisin. Seni itham edecek bir söz de yoktur. Resul’e (asm) vahiy de yazıyordun. Kurân’ı tetebbu ederek topla.” dedi. (Müsned-i Ahmed)
Bunun üzerine Hz. Zeyd (ra) şöyle devam eder:
“Bana bir dağ taşımayı teklif etselerdi, Kurân’ı cem etmekten daha ağır olmazdı. Ebu Bekir (ra) ve Ömer’e (ra) Resul-ü Ekrem’in (asm) yapmadığı bir işi nasıl yapıyorsunuz?” dedim. Bunun üzerine Hz. Ebubekir (ra):
“Vallahi bu bir hayırdır!” diye cevap verdi. Allah (cc) Ebu Bekir (ra) ve Ömer’in (ra) kalbini nasıl ferahlattı ise benimkini de açtı ve onların görüşüne uydum. Ben Kurân’ı, onun yazılı bulunduğu hurma dallarından, beyaz ince taşlardan, bez parçalarından ve hafızların hıfzından araştırdım...” (Sahih-i Buhari)
Bu haberden anlaşıldığı üzere Kur’ân metinlerinin, sayfa halinde bir araya getirilmesi Hz. Ebubekir (ra) zamanında gerçekleşmiştir. Bu vazife Hz. Ebubekir (ra) tarafından Zeyd Bin Sabit’e (ra) verilmiştir. Hz. Zeyd’in (ra) burada iki vazifesi vardı:
Biri; Hz. Peygamber (asm) huzurunda yazılan Kur’ân ayetlerini tahkik edip bulmak, diğeri ise; bu ayetleri bir kitap halinde toplamaktı. Bu vazife Hz. Zeyd’e (ra), onun hem vahiy kâtibi hem hafız, hem de Peygamberin son kıraatinde hazır bulunmuş olmasından dolayı tevdi edilmişti. Zeyd’in (ra) bir dağı yerinden oynatmasından daha kolay olduğunu söylediği, bu mühim ve ciddi işte, asla hafızasına güvenmemesi, her ayetin Hz. Peygamber (asm) tarafından imla ettirdiği tarzda tespit olunması ve bunun için de iki şahidin şahadetleriyle tevsik edilmesi şart koşulmuştu. Hz. Zeyd (ra) de, Hz. Ömer’in (ra) yardımını şart koşmuş, O (ra) da ciddi bir şekilde kendisine yardım etmiştir.

Her ayet için iki yazılı şahit bulunarak, ciddi bir çalışma yapılmıştır

Zeyd Bin Sabit (ra) bizzat kendisi iyi bir hafız olduğu halde, kendisi gibi başka hafızlarla da yetinmeyip, her ayet hakkında mukabele görmüş 2 yazılı şahit aramak gibi son derece titiz ve ilmi bir usul takip etmiştir. Yalnız Tevbe Suresinin sonundaki 2 ayet hakkında, araştırmasına rağmen 2 yazılı şahidi bulamamış, Ebu Huzeyme’deki (ra) yazılı nüshaya istinad etmek durumunda kalmıştır. Bu şekilde Hz. Ebu Bekir (ra) devrinde bir araya getirilen sahifelere “İmam Mushaf” denilmiştir.
Birinci halife devrinde yapılan bu faaliyet; Hz. Peygamber (asm) zamanında dağınık vaziyette olan Kurân-ı Kerim’i toplu bir hale getirmek olmuştur. Bundan dolayı da tek bir nüsha hazırlanmıştır.

Hazırlanan mushafın güvenilirliği konusunda ittifak sağlanmıştır

Abdullah Bin Mesut'un (ra) teklifiyle iki kapak arasında "İmam Mushaf" üzerinde yapılan danışma ve görüşmeler sonucunda bunun üzerinde her hangi bir noksanlık görülmemiş ve güvenirliği konusunda ittifak sağlanmıştır. Böylece Kur'ân-ı Kerim her hangi bir tahrifata uğramadan "Mushaf" haline getirilerek aynı mushaftan çoğaltılan mushafların ana kaynağını teşkil etmiştir.

Amaç; ilerde Kurân’dan bir parçanın zayi olmamasıdır

Hz. Ömer’in (ra) Kurân’ın zayi olmasından korkması Kurân’dan bazı bölümlerin kaybolması sebebiyle değil, istikbalde de harp meydanlarında hafızlar şehit düşecek olurlarsa, Kurân’dan bir şeyler kaybolması korkusudur. Zaten Kurân’ın bu cem işi Peygamber’in (asm) vefatından altı ay sonraya denk etmektedir. Bu kadar kısa bir müddet içerisinde Kurân’dan bir şey zayi olması mevzu bahis olamaz.

Hazırlanan ilk mushaf Hz. Hafsa’ya (ra) teslim edilmiştir

Büyük bir titizlikle istinsah edilip bir araya getirilen ve Kur’ân-ı Kerim’in metnini ihtiva eden bu kitabı Hz. Zeyd (ra) Ebu Bekir’e (ra) teslim etmiştir. Bu nüsha daha sonra Hz. Ömer’e (ra) ve kendisinden sonra halifenin kim olacağı belli olmadığından kızı ve Peygamber’in (asm) zevcesi olan Hz. Hafsa’ya (ra) teslim edilmiştir. Bu nüsha bir tek olduğundan her ne kadar resmiyet iktisap etmemişse de, Hz. Osman (ra) devrinde yapılacak olan Kurân’ın istinsahı ve teksiri işinde esaslı bir rol oynadığından, yarı resmi bir durum kazanmış olabilir. Kaynak: http://www.sorusorcevapbul.com - Kur’ân ne zaman mushaf haline getirilmiştir?
Kaynakçalar:
Sahih-i Buhari, Müsned, Tefsir Usulü-İsmail Cerrahoğlu, Şamil İslam Ansiklopedisi