Kan uyuşmazlığı bebekte hangi hastalıklara sebep olur

Anne ve baba adayının kan grupları arasındaki uygunsuzluğa denir. Kan grubu tayininde iki faktör belirleyicidir. Birincisi gruplar ki A, B, AB, O olmak üzere 4 tanedir. İkincisi Rh antijenidir. Kan uyuşmazlığı denildiğinde ilk düşünülen ve kastedilen Rh uyuşmazlığıdır. Rh antijeni kandaki kırmızı hücreler ( eritrositler ) üzerinde bulunur ve protein yapısındadır. Bunlar bağışıklık sistemini uyararak cevap oluşumuna sebep olurlar. Hücrelerinde Rh antijeni taşıyanlara Rh ( + ), taşımayanlara Rh ( – ) denilmektedir.

Gebelik öncesi dönemde yapılacak kan grubu tayini sayesinde eşler aralarında kan uyuşmazlığı olup olmadığını kolayca öğrenebilirler. Eğer anne Rh ( – ) ise ve baba Rh ( + ) ise kan uyuşmazlığı mevcuttur. Baba’nın ( – ), annenin ( + ) olduğu durumda kan uyuşmazlığı yoktur.

Etki Mekanizması

Anne’nin Rh ( – ) olduğu durumda eğer bebek de Rh ( + ) olursa bebeğin kanındaki bu Rh faktörü anne kanına geçerse ( doğum, düşük, kürtaj, anmiyosentez, gebelik kanamaları vs. ) annenin bağışıklık sistemi Rh faktörünü ortadan kaldırmak için antikor adı verilen maddeler üretir. Bu koşulda anne duyarlılaşır ve sonraki gebelikte oluşan bu antikorlar plasenta yoluyla bebeğe geçerek sorun oluştururlar. Bunu hücre yüzeyindeki antijenlerle birleşip hücreyi parçalayarak oluştururlar.

Bebeğin kan hücreleri parçalanır, kansızlık ( anemi ) gelişir. Bebekteki anemi sonucu vücut boşluklarında sıvı birikimi olur ve bebek de hidrops adı verilen durum gelişir. Hastalığın şiddetine ve yok edilen kan hücrelerinin miktarına bağlı olarak bebekte kalp yetmezliği ve anne karnında ölüm bile izlenebilir.

Kan uyuşmazlığı bebekte hangi hastalıklara sebep olur

Hangi Durumlarda RH Etkilenmesi Olur?

En sık doğumdur, ancak bunun dışında bebekten anneye olabilecek minik kanamalarda anneyi sensitize edebilir.

  • Düşük
  • Kürtaj
  • Dış gebelik
  • Amniyosentez
  • Kordosentez
  • Koryon villus örneklemesi
  • Gebelikte olan fazla kanamalar
  • Bu durumlarda bebeğin kan grubu bilinemeyeceği için koruyucu olarak Rhogam ( Anti-D ) yapılmalıdır.

Takip

Öncelikle anne ve babanın kan gruplarını doğru olarak tespit etmiş olmalıyız. Annenin kan grubu ( + ) ise zaten risk yoktur. Kan uyuşmazlığı tespit edilen gebelere belli aralıklarla testler uygulanır. Gebelik takibi esnasında annenin kanında normalde olmaması gereken anti-Rh aranır. Bu teste İndirekt Coombs Testi denilir. Bu testte normal kabul edilen titreler arasındaki değerlerin varlığı riskin düşük olduğunu gösterir. Doğum sonrası bebekte anneden geçen antikorların aranmasına ise Direk Coombs Testi adı verilir. Bebeğin kan uyuşmazlığından etkilenip etkilenmediğini anlamak için nadir de olsa kordosentez yapmak gerekebilir.

Tedavi

  • Rh (–) anneden Rh (+) bebek doğduğunda, anneye doğumdan sonraki ilk 72 saat içinda antikor gelişimini önlemek amacıyla Rheogam uygulanmalıdır. Aynı şartlarda bu uygulama her doğumdan sonrada tekrarlanmalıdır.
  • Gebeliğin herhangi bir döneminde düşük, kürtaj, amniyosentez vs. geçiren gebelere ilk 72 saat içinde Rheogam uygulanmalıdır.
  • Rh (–) anneye her ihtimale karşı gebeliğin 28. haftasında koruyucu olarak Rheogam yapılabilir, ancak bu şart değildir.
  • Anne karnında etkilenmiş bebeği tedavi edebilmek için kan değişimi uygulanabilir.

Hamilelikte kan uyuşmazlığı zamanında tespit edilemezse bebeğin sağlığı açısından oldukça ciddi sorunlar ortaya çıkmasına neden olur. ABO ya da Rh uyuşmazlığı olarak iki farklı şekilde ortaya çıkan bu sorun kansızlık, kalp yetmezliği ve doğum sonrası sarılık gibi durumlara sebep olur. 

GEBELİKTE KAN UYUŞMAZLIĞI NASIL OLUR?

ABO tipi uygunsuzluk annenin 0, bebeğin ise B, A ya da AB; annenin A bebeğin B veya AB, annenin B bebeğin A veya AB olduğu durumlarda ortaya çıkar. Rh (-) annenin Rh (+) bebeği varsa bu durumda Rh uyuşmazlığı olarak tanımlanır.

Kan uyuşmazlığı gebelik esnasında tespit edilebilir mi?

Günümüzde kan uyuşmazlığı gebeliğin başlangıcında kolaylıkla tespit edilebilmektedir.

KAN UYUŞMAZLIĞININ NEDENLERİ NELERDİR? 

Kan grubunun ve Rh faktörünün oluşumu genetik ile yanı anneden ve babadan gelen DNA hücreleri ile belirlenir. Rh (+) baskın bir gen olması sebebiyle Rh (-) ile eşlendiği zaman bile baskın gen olarak çıkar.

Kan uyuşmazlığı durumu annenin bebeğine hamile olduğu sırada kan hücrelerine karşı bir antikor geliştirmesi durumunda sorun yaratır. Bebeğin kanının bir şekilde plasentaya geçmesi ve anne kanının bu durum karşısında antikor üretmesi ile komplikasyonlar ortaya çıkabilir. Kan uyuşmazlığı ile ilgili ortaya çıkan duyarlılık ilk gebelikte soruna neden olmayabilir ancak sonraki gebeliklerde sorun meydana gelebilir.

GEBELİKTE KAN UYUŞMAZLIĞI NELERE SEBEP OLUR?

Kan uyuşmazlığı olan durumlarda annenin bebeğe karşı ürettiği antikorlar bebeğin kırmızı kan hücrelerini yok edebilir. Bu durum anemi başta olmak üzere ölü doğum, sarılık, bilirubin birikmesine bağlı olarak beyin hasarı, sağırlık ya da ölüm gibi sonuçlara neden olur.

KAN UYUŞMAZLIĞININ TEDAVİSİ NASIL YAPILIR?

Gebelikte kan uyuşmazlığı gebeliğin başlangıcında yapılacak kolay bir kan testi ile ortaya çıkar. Test sonucunda Rh uyumsuzluğu gelirse gebeliğin 28. haftasında Rh-immün globülin (anti-D) koruma iğnesi yapılır.

Bebek doğduktan sonra bebeğin kan grubu hala pozitif ise doğumdan sonraki ilk 72 saat içerisinde uyuşmazlık iğnesi olarak da bilinen Rh-immün globülin (anti-D) tekrar yapılmalıdır. Eğer uyuşmazlık tespit edilmezse bebekte ciddi sorunlar ortaya çıkabilir. Uyuşmazlığa bağlı olarak ölü doğum, dış gebelik ya da düşük sonrasında da bu iğnenin yapılması önemlidir.

Kan uyuşmazlığı varsa bebekte hangi hastalıklara sebep olur?

Kan uyuşmazlığı olan durumlarda annenin bebeğe karşı ürettiği antikorlar bebeğin kırmızı kan hücrelerini yok edebilir. Bu durum anemi başta olmak üzere ölü doğum, sarılık, bilirubin birikmesine bağlı olarak beyin hasarı, sağırlık ya da ölüm gibi sonuçlara neden olur.

Kan uyuşmazlığı bebeğe zarar verir mi?

Kan Uyuşmazlığı Genellikle İlk Bebeğe Zarar Vermez Bunun nedeni, devam eden RH pozitif bebek olan gebelikte, bebekten anneye geçen kan miktarına karşı anne antikor üretmektedir.

Kan uyuşmazlığı bebekte sorun olur mu?

Kan uyuşmazlığı olması halinde, ilk hamilelikte genellikle sorun yaşanmayabilir. Ancak ikinci ve daha sonraki gebeliklerde risk yükselir. Herhangi bir nedenle anne ile anne karnındaki bebeğin kanlarının karışması durumunda, önceden koruyucu iğne yapılmamış ise kan uyuşmazlığı sorunlu bir hale gelebilir.

Anne ve bebekte kan uyuşmazlığı olursa ne olur?

Kan uyuşmazlığı durumunda ise anne adayının bağışıklık sistemi bebeğin RH pozitif hücrelerine yabancı bir maddeymiş gibi davranıyor ve karşı antikor üretiyor. Plasenta yolu ile bebeğe geçen bu antikorlar ise bebeğin kırmızı kan hücrelerini yok ederek, sağlık sorunlarına yol açıyor.