Deyim ve Atasözleri Deyim ve Atasözleri,Deyim ve Atasözleri Nedir, Deyim ve Atasözleri tyt, Deyim ve Atasözleri örnekler, Deyim ve Atasözleri ayt, Sizlere bu yazımızda Deyim ve Atasözleri hakkında bilgi vereceğiz. Show Deyim ve Atasözleri Konu AnlatımıDeyim ve atasözleri konusunun anlatımını, özelliklerini ve örneklerini aşağıda konu başlıklarına göre aşağıdan ulaşabilirsiniz. A.Deyimler
B.Atasözleri
C. Atasözleri ve Deyimler Arasındaki Ortak
Özellikler A.DeyimlerDeyim Nedir?Belli bir durumu, belli bir kavramı göstermek için kullanılan öz anlamından az çok ayrı bir anlam taşıyan, kalıplaşmış, halkın ortak dil ürünü olan sözlere deyim denir. Deyimler, hem yazılarımıza hem de konuşmalarımıza derinlik katar. Anlattıklarımızı ilgi çekici hâle getirir. Birkaç cümleyle anlatabileceğimiz bir durumu iki üç sözcükten oluşan bir deyimle anlatabiliriz. Böylece kısa ve özlü anlatım sağlamış oluruz. sırt: Boyundan bele kadarki bölüm ⇒ Sırtı yere gelmemek: Güçlü olmak, sarsılmamak, yerinden düşürülememek. Deyimlerin Özellikleri1. Deyimler kalıplaşmış sözcüklerdir. Deyimlerde bulunan sözcüklerin yerine eş anlamlıları bile getirilemez. Sözcüklerin yerleri değiştirilemez. Bu şekilde bir kullanım anlatım bozukluğuna yol açar. Örnek “Başını taştan taşa vurmak” deyimi “kafasını taştan taşa vurmak” biçiminde söylenemez. “Tut kelin perçeminden” deyimi” kelin perçeminden tut” biçiminde kullanılamaz. 2. Deyimler şahsa ve zamana göre çekimlenebilir. Örnek 3. Deyimler genellikle mecaz anlamlıdır. Örnek Küplere binmek: Sinirlenmek (Küpün üzerine oturmak anlamında değildir.) Derdini dökmek: Çekilen sıkıntıların bir bir anlatılması. Ayağının tozuyla: Gelir gelmez Burun kıvırmak: Beğenmemek Sinekten yağ çıkarmak: Olamayacak yerden çıkar sağlamaya çalışmak Ağzı açık ayran delisi: Aptal aptal bakan avanak 4. Bazı deyimlerin gerçek anlamları da vardır. Örnek ⇒ Çoğu gitti azı kaldı: Yapılmakta olan işin en önemli, en zor bölümü bitti. ⇒ İyi gün dostu olmak: Sadece iyi günlerde görünmek. ⇒ Kimi kimsesi olmamak: Yakını, eşi, dostu bulunmamak. ⇒ Yükte hafif pahada ağır: Taşınması kolay olan aynı zamanda kıymetli olan şey 5. Deyimler bir kavramı ya da bir durumu anlatmak için kullanılır. Ders verme amacı taşımaz. Örnek 6. Deyimler sözcük grubu ya da cümle şeklinde bulunabilir. Örnek Deyimlere Örnekler⇒ Adamdan saymak: Değer vermek, saygı duymak ⇒ Ağzı laf yapmak: Güzel ve ikna edici konuşmak ⇒ Ağızdan düşürmemek: Sürekli bir şeyden bahsetmek ⇒ Kafadan atmak: Bir konuda bilgi sahibi olmadan konuşmak ⇒ Kara gün dostu: Sıkıntılı ve kötü günlerde yanında olan dost ⇒ Kazan kaldırmak: Yöneticilere topluca karşı çıkmak ⇒ Kesenin ağzını açmak: Fazladan para harcamaya başlamak ⇒ Notunu vermek: Kişi hakkında kanaate varmak, kişinin huylarını çözmek ⇒ Yağlı müşteri: Çokça alışveriş yapan, parası çok kişi ⇒ Yakayı sıyırmak: Bir şeyden, bir durumdan kurtulmak ⇒ Yılan hikayesi: Çözümü olmamak, işlerin karışık olması ⇒ Yüzünü gören cennetlik: Uzun bir süre ortalıkta gözükmeyen kişi ⇒ Beş parasız: Zengin olmamak, varlıklı olmayan kişi B. AtasözleriAtasözü nedir?Uzun deneyimler ve gözlemler sonucu oluşmuş, yol gösterici, genel kural biçiminde kalıplaşan, toplumca benimsenen ve anonim bir nitelik taşıyan özlü sözlerdir. Atasözlerinin Özellikleri1. Kısalık ve özlülük: Uzun uzun konuşarak, ya da sayfalarca yazarak anlatmak zorunda kaldığınız bir düşünceyi üç beş kelimelik bir atasözü ile daha etkili söyleyebiliriz. Örnek 2. Tarafsızlık: Sosyal olguların nedenlerini, uzun bir deneme ve gözleme dayanarak, taraf tutmadan bildirme. Sütten ağzı yanan, yoğurdu üfleyerek yer. Örnek 3. Genelleştirme: Herhangi bir olaydan çıkan sonucu ya da ibret dersini toplumun tüm bireylerini ilgilendirecek bir yargıya bağlama. Örnek 4. Sürekli Gözlem: Tabiat olaylarını sürekli izleyerek, nasıl oluştuklarını ne gibi sonuçlar verdiklerini bildirme. Örnek 5. Ders ve Öğüt verme: Kimi sözlerle doğrudan doğruya, kimi sözlerle anımsatma yoluyla ders ve öğüt verme. Örnek 6. Kılavuzluk, yol göstericilik: Halk kültürümüzün oluşturduğu bilgece düşünceler ve hayatı değerlendirişte kendine özgü yorumlar getirme. Örnek 7. Gelenek ve görenekleri yansıtma: Atasözleri, milletimizin manevi yapısına, gelenek ve kültürüne dair bilgileri ortaya koyar. Örnek 8. Halk inanışları: Atasözlerinin içerisinde, bugün bazısı batıl sayılan; fakat kökeni Şamanizm’e kadar dayanan çeşitli halk inanışlarına, halk hekimliğine ait bilgiler ve deneyimler bulunabilir. Örnek 9. Gerçekçilik: Atasözleri, kişileri yanıltmayı hiçbir zaman amaçlamaz. Her zaman kişileri doğru olanı yapmaya yönlendirir. Örnek 10. Eleştiri, yergi, alay: Toplumun aksayan yönlerini, insanların dışladığı kişilik tiplerini veya milletimizin nükte gücüyle ortaya koyduğu bir yergi atasözlerinin konusu olabilir. Örnek 11. Mecazlı anlatım: Her ne kadar gerçek bir deneyimi veya yaşantıyı ifade etse de, kullanılan sözcükler mecazlı anlatımın örneği olabilir. Örnek 12. Sanatlı anlatım: Atasözleri, içerisinde mecaz, teşbih, hüsn-i talil gibi bir veya birden çok söz sanatını barındırabilir. Örnek Atasözlerine Örnekler⇒ “Aça dokuz yorgan örtmüşler, yine uyuyamamış.” ⇒
“Acar tazı çullu da belli olur, çulsuz da.” ⇒ “Çağrılmayan yere çörekçi ile börekçi gider” ⇒ “Eğilen baş kesilmez.” ⇒ “Gafile kelâm, nafile kelâm.” C. Atasözleri ve Deyimler Arasındaki Ortak Özellikler* Çok eski zamanlardan günümüze ulaştıkları için
kimin tarafından söylendikleri belli değildir. D. Atasözleri ve Deyimler Arasındaki Farklar* Deyimler kavram ve durum bildirirler; atasözleri ise bir yargı ifade ederler. |